سلامت غذا و محصولات دامی، مدیون گمنامانی است که بعنوان دامپزشک یا کارمند در شبکه‌های دامپزشکی مشغول فعالیت هستند و چراغ خاموش، سلامت این محصولات و فرآورده‌های دامی را تضمین می‌کنند.
به گزارش ایرنا دامپزشکی فقط به معنای درمان یک بیماری در دام نیست، بلکه این رشته نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد و با فقدان دامپزشکی، بی شک بخشی از سلامت جامعه به خطر خواهد افتاد.
وقتی نام دامپزشک بر زبان جاری می شود نخستین چیزی که در ذهن تداعی می کند مراقبت از حیوانات و نجات جان آنهاست در صورتی که این قشر جدای از درمان حیوانات، وظایف دیگری را نیز برعهده دارند که مستقیما با جوامع انسانی در ارتباط است مانند انجام برخی آزمایشات، درمان بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان و تامین سلامت غذای مصرفی در جامعه که همه توسط دامپزشکان انجام می‌شود.
از آنجا که غذا یکی از نیازهای ضروری و بنیادین جوامع انسانی است، می‌توان گفت که دامپزشکان یکی از ارکان اصلی تامین سلامت آن هستند.
افرادی که ضرورت حضورشان انکارناپذیر است و بی منت در راستای ارتقای سلامت جامعه و توسعه اقتصاد ملی فعالیت می کنند، اما کمتر به آن ها توجه می شود و کمتر فردی است که درباره شغلشان، حساسیت هایش، وظایفشان و سختی هایش چیزی بداند.
امروزه به مدد تلاش و سختکوشی پرسنل دامپزشکی، حتی در دور افتاده‌ترین مناطق کشور اقدامات ارزشمندی در حوزه کنترل و پیشگیری از بیماری ها در جریان است که نقشی مهم در سرزندگی و جریان حیات در اقتصاد روستایی دارد.
البته تلاش سختکوشان عرصه سلامت کشور در حوزه دامپزشکی منحصر به روستا و جمعیت دام روستایی نیست و امروزه توان تولید بالای کشور در تولید صنعتی و انبوه که علاوه بر تأمین نیاز داخلی فرآورده های خام دامی همچون شیر، تخم مرغ، گوشت سفید و قرمز و غیره ، امکان صادرات و ارزآوری برای کشور را ایجاد کرده است نیز بواسطه اقدامات ارزشمند دامپزشکی کشور در واحدهای صنعتی از بزرگترین واحدهای دامداری تا وسیع ترین مراکز پرورش آبزیان و تا متراکم ترین واحدهای مرغداری و غیره کشور است.
نظارت دامپزشکی بر تمام مراحل زنجیره تولید، فراوری، توزیع و عرضه از یک سو و بهداشت و پیشگیری و کنترل بیماریهای قابل انتقال از دام به انسان از سوی دیگر ،نقش مهم دامپزشکی در توسعه پایدار امنیت غذایی و ارتقا سلامت عمومی جامعه را مشخص می نماید.
در ۱۳۶۹ خورشیدی به دنبال تلاش برای اختصاص روزی به نام روز دامپزشکی، حسن تاج بخش استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ۱۴ مهر را به یاد گوش روز(این نام برگرفته از فرشته‌ای به نام گائوش «فرشته نگهدار چهارپایان و جانوران سودمند» است) که در ایران باستان روز مبارکی بوده پیشنهاد می کند که مورد موافقت همه قرار گرفت و از آن پس این روز به عنوان «روز دامپزشکی» شناخته شد.
از ۱۴ تا ۲۱ مهرماه هفته دامپزشکی نامگذاری شده است و این هفته فرصتی شد که تا با مسوولان و دامپزشکان گفت و گویی داشته باشیم.
آثار فعالیت دامپزشکان بر سر سفره جامعه محسوس است
مدیرکل دامپزشکی استان یزد با گرامیداشت هفته دامپزشکی گفت: دامپزشکی به دلیل ارتباط فعالان این حوزه با حیوانات و خطرات ابتلا به بیماریهای مشترک بین انسان و دام، جزو مشاغل سخت و دشوار محسوب می‌شود.
وی با اشاره به شعار «دامپزشکی، سلامت غذا از مزرعه تا سفره» افزود: هرچند فعالیت همکاران دامپزشکی کمتر برای مردم مشهود است ولی آثار آن بر سر سفره جامعه محسوس است.
وی به دشواری های کار در دامپزشکی پرداخت و با بیان اقدامات مهم حوزه فنی در پیشگیری از بیماری های مشترک دامی و حفظ سرمایه های دامی استان گفت: انجام عملیات خونگیری، تست و پایش دام های سنگین به منظور شناسایی و حذف دام های بیمار به طور مستمر انجام می شود که در یکسال گذشته ۳۵ هزار و ۸۱۶ مورد نظارت صورت گرفت که ۶۳ مورد تشکیل پرونده تخلف به مراجع قضایی ارجاع و از ورود ۶۸ هزار و ۵۸۶ کیلوگرم فرآورده غیرقابل مصرف جلوگیری شد.
دکتر فاتحی نیا از نظارت دامپزشکان بر تولید ۱۱۸ هزار تن گوشت قرمز و ۳۸ هزار تن گوشت سفید تولید شده در کشتارگاههای استان خبر داد و خاطر نشان کرد: تمام پرسنل دامپزشکی در راستای جامه عمل پوشاندن به شعار دامپزشکی، مبنی بر سلامت غذا از مزرعه تا سفره تلاش می کنند و شهروندان در صورت تهیه فراورده های خام دامی ممهور به مهر و لیبل دامپزشکی نباید هیچگونه نگرانی بابت مصرف آن داشته باشند.
ایمنی مواد غذایی وظیفه اصلی دامپزشکان است
یک دامپزشک استان یزد که از سال ۷۸ در این حرفه فعالیت دارد هم گفت: وظیفه اصلی دامپزشکان نظارت بر بهداشت فرآورده های خامی و دامی است که در تامین سلامت غذایی جامعه نقش بسزایی دارند.
هادی زارع افزود: نظارت بر تولید مواد غذایی بخصوص مواد غذایی پروتئینی با منشاء حیوانی به عنوان ارزشمندترین نوع پروتئین نیز برعهده دامپزشکان است که در پیشگیری از سوء تغذیه و ایجاد بیماری های جسمی نقش موثری دارد.
وی تصریح کرد: دامپزشکان از طریق مراقبت از حیواناتی که در تماس با انسان هستند به سلامت عمومی جامعه کمک می کنند زیرا بسیاری از این حیوانات، نظیر انواع حیوانات خانگی به طور بالقوه می توانند سلامت عمومی را تهدید کنند در این میان علاوه بر درمان و مراقبت حیوانات، آموزش مردم در مورد پیشگیری از بیماری مشترک و واکسیناسیون دام ها و حیوانات خانگی فعالیت می کنند.
زارع خاطرنشان کرد: هاری، لپتوسپیروز، تب مالت، انگل های خارجی و برخی از آلودگی های کرمی نظیر کیست هیداتید با تماس با حیوانات به انسان منتقل شوند که دامپزشکان به عنوان خط مقدم شناسایی کانون این بیماریها در راستای حذف آنها اقدامات لازم را انجام می دهند.
وی ادامه داد: به طوریکه یک بیماری چون تب برفکی یا طاعون نشخوارکنندگان کوچک که اگر جمعیت دامی را گرفتار کند خسارت زیادی به صنعت دام و طیور وارد می کند در چند سال گذشته صنعت مرغداری گرفتار آنفلونزا فوق حاد پرندگان شد که علاوه بر خسارت بر این صنعت ، تخم مرغ و گوشت در بازار کمیاب و افزایش قیمت را به دنبال داشت که در اینجا نقش دامپزشکان آشکار می شود.
به گفته وی مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام از طریق مبارزه با بیماری درجمعیت های دامی امکان پذیر است و باید چرخه انتقال این بیماری از دام به انسان توسط دامپزشکان قطع شود.
تاثیر مستقیم فعالیت های دامپزشکان در امنیت غذایی
مسوول شبکه دامپزشکی شهرستان یزد هم با بیان اینکه شغل دامپزشکی شغل بسیار ارزشمندی است و برای سلامت جامعه اهمیت دارد گفت: دامپزشکان، کارشناسان و کارکنان در این حوزه نقش و سهم موثری در سلامت، بهداشت و اقتصاد جامعه دارند.
روح الله حاتمی پور که خود به مدت چندسال در حرفه دامپزشکی فعالیت داشته است با بیان اینکه دامپزشک به دلیل نوع فعالیت‌هایی که دارد در زندگی روزمره مردم تاثیرگذار بوده و به طور مستقیم در امنیت غذایی مردم دخیل می باشد افزود: وظیفه اصلی دامپزشکی پیشگیری، مراقبت، کنترل و مبارزه با بیماریهای دامی و نظارت بهداشتی بر تهیه، تولید، حمل و نقل و عرضه فرآورده های خام دامی است.
وی با بیان اینکه بیش از ۸۰۰ نوع بیماری مشترک بین انسان و دام وجود دارد گفت: این بیماری ها می توانند از طرق مختلف به انسان منتقل شده و خطری جدی برای سلامت انسانها ایجاد نمایند به عنوان مثال، مصرف فراورده های خوراکی مثل گوشت، شیر، ، تخم مرغ و غیره یا استفاده از فراورده های غیر خوراکی مثل پشم، پوست مو، پر و غیره یا از طریق تماسهای محیطی مستقیم و غیر مستقیم با حیوانات و قرار گرفتن در چرخه های مختلف زیست محیطی عوامل بیماری زا، ممکن است باعث وقوع و شیوع بیماریهای قابل توجهی در انسانها شود.
وی خاطر نشان کرد: دامپزشکان در این زمینه با از بین بردن راههای اشاعه بیماری در دامها و حیوانات، در جلوگیری و توقف چرخه انتقال بیماریها و آلودگی ها از دام و فرآورده های خام دامی به جمعیت های انسانی رسالت بسیار مهمی را انجام می دهند.
حاتمی پور افزود: از آنجایی که دامپزشکی یکی از مشاغل در معرض برخی از بیماری ها است و حدود نیمی از عوامل بیماری های قابل انتقال و مشترک بین انسان و دام هستند این قشر به ویژه آن دسته که با لاشه دام یا در کشتارگاه ها فعالیت دارند به راحتی می توانند مبتلا و تا آخر عمر با این بیماری ها دست و پنجه نرم کنند.
این دامپزشک ادامه داد: همچنین بسیاری همکاران دامپزشک در استانها مختلف به تب کریمه کنگو مبتلا و جان خود را از دست دادند بدین ترتیب این پرسنل زحمتکش همواره در معرض بیماریهای مختلف که گاها مانند هاری مهلک است و نیز با خطراتی مثل انواع آسیبهای فیزیکی وارده از سوی دام و نیز سایر مخاطرات شغلی روبرو هستند.
وی اضافه کرد: دامپزشکان در بسیاری از مواقع در راستای پیشگیری از بسیاری بیماری های دام و مسافت طولانی برخی روستاها و مناطق دور افتاده را طی می کنند و اکنون با زحمات شبانه روزی این خادمان بی ادعا شاهد از بین رفتن و یا پیشگیری از بیماری های مشترک بین دام و انسان هستیم.
حاتمی پور ادامه داد: دامپزشکان صف اول غذایی سالم جامعه است و به نوعی از زمانی که دام متولد می شود تا زمانی که سر سفره شهروندان قرار می گیرد نظارت دارند .
وی یادآور شد: دامپزشکی کار بسیار مهمی است که با سلامت و امنیت غذایی عموم جامعه ارتباط دارد و از حساسیت خاصی برخوردار است اما خیلی از آحاد جامعه از اقدامات و فعالیت های این خادمان گمنام اطلاعی ندارند.
بیماری همواره در کمین دامپزشکان است
عباس کریمیان که یکی از دامپزشکان با تجربه استان یزد است گفت: ۱۱ سال است که در حرفه دامپزشکی فعالیت می کند و اکنون هم بعنوان مسوول فنی در کشتارگاه صنعتی دام مشغول به کار است.
وی افزود: دامپزشکان بر تمام فرآورده های خامی و دامی اعم از کشتار دام و طیور، بسته بندی و غیره به نوعی از مزرعه تا سر سفره نظارت دارند و از عرضه فرآورده های غیر بهداشتی جلوگیری می کنند.
این دامپزشک خاطرنشان کرد: دامپزشکانی که در کشتارگاههای طیور و دام مشغول به کار هستند در شیفت شب فعالیت می کنند زیرا کشتار مرغ از ساعت ۹ شب به بعد و کشتار دام هم از ساعت چهار صبح انجام می شود.
وی افزود: با توجه به اینکه دامپزشکان،کارشناسان و کاردانان در راستای مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام و واکسیناسیون حیوانات تلاش می کنند این نیروها همیشه علاوه بر اینکه در معرض ابتلا به بیماری های مشترک، ضربه شاخ و لگدهای حیوانات قرار می گیرند.
کریمیان اضافه کرد: احساس می کنم بسیاری از مردم با شغل و وظایف دامپزشکی آگاهی ندارند و فکر می کنند که دامپزشکان در حیطه واکسینیه دام و طیور فعالیت می کنند.
وی خاطرنشان کرد: فعالیت دامپزشکان با کشتار دام و طیور تمام نمیشود بلکه بر تمام فرآیندها تا رسیدن مواد غذایی حاصل از فرآورده‌های خام دامی بر سر سفره مردم تحت نظارتهای بهداشتی است در واقع روند نظارت از مزرعه تا سفره است.
وی با اشاره به سختی شغل دامپزشکی گفت: بسیاری از دامپزشکان به علت اینکه در کشتارگاهها و غیره فعالیت می کنند دچار دیسک گردن ،کمر و آرتروز می شوند من از خودم از ناحیه آرنج دست مشکل دارم.
در استان یزد حدود ۲۷۰ دامپزشک در بخش دولتی و خصوصی فعالیت می کنند.
