پرورش شترمرغ، صنعتی پرسود با اشتغالزایی بالاست، با توجه به اینکه پرورش شترمرغ با شرایط اقلیمی و محیطی امروز ایران سازگاری دارد، می توان تولید این پرنده را نوعی اقدام سازگار با شرایط اقلیمی و به ویژه خشکسالی و کمبود منابع آبی دانست.
با تغییر اقلیم و کاهش مراتع، پرورش شترمرغ به عنوان پرنده قرن شناخته شده و کاهش دام مراتع مانند گوسفند به منظور حفظ مراتع موجود ضرورت دارد و باید به سمت رشد تولید گوشت قرمز شترمرغ و پرورش شترمرغ پیش رفت چراکه مراتع در حال از بین رفتن بوده و ضمن اینکه شترمرغ ضریب تبدیل خوبی دارد و زاد و ولد آن بیش از گوسفند است.
گوشت شترمرغ در فهرست کم چربی‌ترین گوشت‌ها به شمار می‌رود و میزان اسید چرب امگا۳ در این گوشت بسیار بالا بوده ضمن علاوه بر آن این گوشت دارای کلسترول پایینی است و از این حیث مصرف آن در افرادی که بیماری‌های قلبی و عروقی دارند و سالمندان از اهمیت زیادی برخوردار است.
پوست شترمرغ نیز به خاطر داشتن فولیکول‌ها قابلیت مصرف داشته و در تولید چرم، صنایع دستی، تولید کیف، کفش، کمربند و … کاربرد دارد، شترمرغ در فهرست پرندگانی است که هیچ نوع ضایعاتی ندارد و تمامی قسمت‌های آن شامل پر، پوست، چرم، قرنیه، گوشت و تخم آن از ارزش اقتصادی برخوردار است.
استان همدان از نخستین پیشگامان کشور در پرورش شترمرغ بوده که از حدود بیش از ۲۰ سال پیش این صنعت در آن رونق گرفته است، در حال حاضر به علت کمبود و قیمت چند برابری نهاده برخی واحدها و مزرعه‌های پرورش شترمرغ دارای مشکل نهاده هستند و بنا به گفته برخی از این واحدها در صورت تداوم این وضعیت ناچار به تعطیلی واحد خود خواهند بود.
یکی از پرورش‌دهندگان شترمرغ پرواری در فامنین با ۱۲ سال سابقه فعالیت در حوزه صنعت پرورش شترمرغ در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ظرفیت مزرعه پرورش شترمرغ بنده ۳۰۰ قطعه‌ای بوده و با توجه به این میزان ظرفیت تاکنون تا ۲۰۰ قطعه جوجه ریزی شترمرغ را نیز در این مزرعه داشته‌ایم اما امسال به علت کمبود و گرانی نهاده میزان جوجه ریزی مزرعه ما تنها ۵۰ قطعه بوده که کمترین جوجه ریزی در مدت ۱۲ سال بوده است.
اسماعیل نقوی افزود: متأسفانه به علت گرانی و کمبود و مشکلات نهاده پرورش و تولید شترمرغ دیگر چندان صرفه اقتصادی برای تولیدکننده ندارد و به ناچار برای جلوگیری از تضرر میزان جوجه ریزی و تولید امسال مزرعه را به یک سوم کاهش داده‌ام.
چهار تا پنج برابر شدن قیمت نهاده
وی با اشاره به چهار تا پنج برابر شدن قیمت نهاده طیور و آزادسازی نهاده توسط دولت و قطع شدن نهاده دولتی گفت: اگر کمبود و گرانی نهاده دام و طیور با چنین روالی پیش برود سال آینده در این مزرعه امکان جوجه ریزی برای جلوگیری از تضرر نخواهم داشت چراکه در حال حاضر هر کیلو سویا ۴۰۰۰ تومانی به ۱۸ هزار تومان افزایش داشته و علاوه بر آن هزینه های تولید به صورت سرسام آوری افزایش پیدا کرده است.
نقوی با بیان اینکه سالیانه یکبار جوجه ریزی شترمرغ برای پرواربندی در این مزرعه انجام می‌گیرد و هر شترمرغ برای بالغ شدن و کشتار به ۹ ماه زمان نیاز دارد، افزود: به صورت مستمر نیز امکان جوجه ریزی در مزرعه وجود دارد که البته مشکلات موجود از جمله نهاده مانع این‌امر شده است.
وی در ادامه وزن میانگین هر شترمرغ بالغ پرواری را ۸۵ تا ۹۰ کیلو دانست و خاطرنشان کرد: گاهی بین شترمرغ‌های پرواری شترمرغ با وزن ۶۰ تا ۱۰۰ کیلو نیز وجود دارد. هر شترمرغ پرواری به صورت میانگین دارای ۸۰ کیلو وزن بوده و از هر شترمرغ ۲۵ کیلو گوشت استحصال می‌شود.
نقوی از تولید ۳۷۵۰ کیلوگرم گوشت شترمرغ در سال گذشته در مزرعه پرورش شترمرغ خود خبر داد و بیان کرد: سال گذشته مزرعه پرورش شترمرغ بنده دارای ۱۵۰ قطعه جوجه ریزی بوده که به صورت میانگین وزن کل این تعداد قطعه شترمرغ در مجموع ۱۲ هزار کیلو بوده است.
صنایع جانبی و تبدیلی شترمرغ در استان همدان وجود ندارد
وی با بیان اینکه معمولاً یک‌سوم هر شترمرغ بالغ پرواری گوشت خواهد بود، افزود: متأسفانه در سطح استان‌همدان صنایع تبدیلی و جانبی مرتبط با شترمرغ وجود نداشته و به ناچار شترمرغ های بالغ را برای کشتار به استان‌های اصفهان و تهران ارسال می‌کنیم و در این استان‌ها سایر اجزاء شترمرغ از جمله پر و پوست آن توسط کشتارگاه‌ها به فروش می‌رسد و این درحالیست که در صورت وجود صنایع تبدیلی و جانبی مرتبط با شترمرغ در استان همدان امکان ارزش افزوده بیشتر برای پرورش دهندگان شترمرغ استان وجود داشت.
مصرف گوشت شترمرغ بین مردم استان همدان جا نیفتاده است
نقوی با بیان اینکه متأسفانه هنوز آن‌طور که باید مصرف گوشت شترمرغ در سطح استان همدان جا نیفتاده و جای خود را در سبد غذایی و سفره مردم استان باز نکرده است، یادآور شد: برخی از قصابی‌های استان در صورت داشتن متقاضی به صورت موردی نسبت به خرید شترمرغ زنده از مزرعه پرورش شترمرغ اقدام کرده و پس از کشتار شترمرغ، گوشت آن را به متقاضیان گوشت شترمرغ به فروش می‌رسانند.
تهران و اصفهان بیشترین مصرف کنندگان گوشت شترمرغ
وی تهران و اصفهان را از بیشترین مصرف کنندگان گوشت شتر مرغ در کشور دانست و اظهار کرد: معمولاً تالارهای پذیرایی، ادارات و خانوارها در این استان‌ها خواستار مصرف گوشت شترمرغ هستند و برای این استان‌ها بیشتر مصرف و فرهنگ استفاده از گوشت این پرنده جا افتاده است.
قیمت هر کیلو گوشت شترمرغ ۲۲۰ هزار تومان
نقوی قیمت هر کیلو شترمرغ زنده را ۶۵ هزار تومان و قیمت هر کیلو گوشت شترمرغ را ۲۲۰ هزار تومان برشمرد و ادامه داد: در حال حاضر در بازار قیمت هر قطعه شترمرغ پرواری زنده ۸۰ کیلویی هر کیلو ۶۵ هزار تومان افزون بر پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تومان خواهد بود.
واحدهای پرورش شترمرغ به علت کمبود نهاده در حال کاهش ظرفیت هستند
وی با بیان اینکه صنعت پرورش شترمرغ در سال‌های اخیر به صورت چشمگیری شناخته شده و با توسعه و رونق و شکوفایی همراه بوده است، خاطرنشان کرد: متأسفانه امسال بسیاری از واحدها و مزرعه‌های پرورش شترمرغ در شهرستان فامنین و نیز سطح استان همدان و حتی سایر استان‌ها به علت کمبود و گرانی نهاده در حال کاهش ظرفیت و حتی تعطیلی هستند و اگر چاره‌ای برای این مشکل تدبیر نشود و تولیدکنندگان این حوزه مورد حمایت و توجه قرار نگیرند چراغ صنعت شترمرغ کشور خاموش خواهد شد حال آن که کشور ایران دومین کشور در پرورش شترمرغ بوده و استان همدان از پیشگامان این حوزه به شمار می‌رود.
این پرورش دهنده شترمرغ در شهرستان فامنین مساحت مزرعه شترمرغ خود را ۲۵۰۰ متر برشمرد و گفت: ۶۰۰ تا ۷۰۰ متر این مزرعه به سالت سرپوشیده و مابقی به محوطه گردشگاه شترمرغ ها اختصاص دارد. حدود ۱۲ سال پیش فعالیت در حوزه صنعت پرورش شترمرغ را با سرمایه‌ای افزون بر ۵۰ میلیون تومان آغاز کرده ام و به مرور زمان نسبت به توسعه مجموعه اقدام کردم.
ضرورت پیگیری بحث نهاده توسط جهادکشاورزی
وی با بیان اینکه اگر نهاده لازم به واحدهای پرورش شترمرغ داده شود حیطه صنعت پرورش شترمرغ یکی از مشاغل با توجیه اقتصادی مناسب خواهد بود، افزود: بحث نهاده باید توسط سازمان جهادکشاورزی و ادارات جهادکشاورزی شهرستان‌ها پیگیری شود، در حال حاضر مجبوریم نهاده لازم را از بازار آزاد تأمین کنیم و گرانی و کمبود نهاده موجب دغدغه همه پرورش دهندگان شترمرغ شده است و در این رابطه نیز بیشتر نهاده را به مرغداران می‌دهند و به ناچار مجبوریم نهاده لازم را توسط مرغداران اگر در صورتی که اضافه بیاید تأمین کنیم.
نقوی سویا، ذرت، یونجه، سبوس، جو و چند مکمل دیگر را از جمله تغذیه شترمرغ دانست و مطرح کرد: خوشبختانه در زمینه سوخت گرمایشی مزرعه مشکلی نداریم و برای گرمایش سالن از سوخت گاز استفاده می‌شود.
نهاده دولتی قطع شده است
یکی دیگر از مزرعه داران پرورش شترمرغ در فامنین با سابقه ۱۷ ساله در این حوزه اظهار کرد: متأسفانه نهاده دولتی قطع شده و با توجه به آزاد شدن نهاده جوجه ریزی جدید در مزرعه انجام نداده‌ایم و تعدادی از جوجه‌های قبل هنوز به مرحله کشتار نرسیده‌اند و نیازمند نهاده برای آنها هستم و به علت کمبود نهاده به سختی نهاده شترمرغ های مزرعه را مدیریت می‌کنم.
محمدعلی خلیلی در گفت‌وگو با ایسنا، تعداد جوجه ریزی امسال خود را ۲۰۰ قطعه برشمرد و افزود: در حال حاضر از این تعداد جوجه ریزی انجام شده تعداد ۳۰ قطعه از شترمرغ ها باقی بوده و هنوز به مرحله کشتار نرسیده‌اند.
وی یادآور شد: مجوز ظرفیت مزرعه پرورش شترمرغ بنده ۴۰ قطعه‌ای بوده است که با افزایش فضا امسال ۲۰۰ قطعه جوجه ریزی انجام دادم و با طرح توسعه مزرعه خود در حال پیگیری اخذ مجوز ۲۰۰ قطعه‌ای هستم.
واحدهای پرورش شترمرغ در حال تعطیلی هستند
وی با بیان اینکه با این وضعیت نابسامان نهاده بعید می‌دانم واحدهای پرورش شترمرغ شهرستان فامنین و استان‌همدان و سایر استان‌ها ادامه دهند، گفت: با بسیاری از واحدها و مزارع پرورش شترمرغ که در سطح کشور فعالیت دارند در ارتباط هستم و با ارتباطی که با آنها دارم، بسیاری از این واحدها در حال تعطیل شدن هستند و یا ظرفیت تولید خود را کاهش داده‌اند و بسیاری هم دستگاه‌ها و تجهیزات و دستگاه های جوجه ریزی مجموعه پرورش شترمرغ خود را به فروش گذاشته‌اند و فروشندگان این حوزه بسیار افزایش یافته که این امر خود حاکی از آن است که قصد تعطیلی شغل خود را برای همیشه و اشتغال به فعالیت دیگر را دارند.
بحث نهاده باید مدیریت شود
خلیلی با تأکید بر اینکه باید بحث نهاده مدیریت شود، خاطرنشان کرد: از ۲۰۰ قطعه جوجه ریزی امسال مزرعه پرورش شترمرغ بنده از هر قطعه ۳۵ تا ۴۰ کیلو گوشت استحصال شده و معمولاً کشتار شترمرغ ها در تهران انجام می‌گیرد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه قبل از واحد پرورش شترمرغ ۱۷ سال پیش دارای دامداری بودم و با تغییر کاربری مکان دامداری خود آن را به مزرعه پرورش شترمرغ تبدیل کردم، اظهار کرد: شش سال پیش که تصمیم به افزایش ظرفیت تولید مزرعه پرورش خود گرفتم اما طی این شش سال هنوز نتوانستم افزایش ظرفیت را از طریق جهاد و نظام‌مهندسی نهایی کنم. در سفر ریاست جمهوری به استان همدان مشکل خود را به صورت کتبی به نماینده رئیس جمهور ارائه دادم.
خلیلی با بیان اینکه اگر نمی‌توانند کار بنده را راه بیندازند بگویند نمی توانیم و اگر قوانین دست و پا گیر است باید از طریق مسئولان قوانین اصلاح شود، افزود: شش سال تمام معطل افزایش ظرفیت هستم و طی سفر ریاست جمهوری قرار شد پس از ۱۷ سال به بنده تسهیلات پرداخت شود و در این رابطه بانک از ما سایت پلان می خواهد و هنوز که هنوز است نمی توانند به ما سایت پلان بدهند.
مبلغ تسهیلات دامدار کارت جوابگوی واحدهای پرورش شترمرغ نیست
وی در رابطه با دامدار کارت بیان کرد: گفته شده از طریق دامدار کارت تسهیلات و مبلغ جزئی به پرورش دهندگان دام و طیور پرداخت می‌شود که به خاطر پایین بودن مبلغ این تسهیلات پیگیر آن نبوده ام و این تسهیلات جزئی برای تأمین نهاده مزرعه شترمرغ برای بنده جوابگو نیست و این راهکار راه چاره نبوده و باید فکر اساسی برای تأمین نهاده واحدهای طیور شود.
واحدهای پرورش طیور از طریق بازرگاه نهاده می‌گیرند
مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی استان همدان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ارز ترجیحی را دولت از نهاده ها و کالاهای اساسی چون مرغ و تخم مرغ برداشته است و در اعتبارات سال ۱۴۰۱ هیچ گونه ارز ترجیحی و عملاً نهاده دولتی نداریم.
علیرضا قراگوزلو با اشاره به اینکه واحدهای مرغداری و طیور از طریق ارز نیمایی حمایت می‌شوند و ارز نیمایی می‌گیرند، افزود: اگر هر واحدی که مجاز بوده و بازرگاه خود را فعال کرده باشد می تواند از طریق بازرگاه نهاده بگیرد و نهاده خود را از طریق بازرگاه به طور اتوماتیک به راحتی شارژ کند و در این زمینه دیگر نیازی به سازمان جهادکشاورزی نیست.
وی یادآور شد: واحدهایی که در زمینه بازرگاه خود دارای مشکل هستند و بازرگاه آنها فعال نمی‌شود، می‌توانند برای مرتفع شدن مشکل خود این موضوع را از طریق جهادکشاورزی پیگیری کنند.
تولید سالیانه ۷۰ تن گوشت شترمرغ در فامنین
مدیر جهادکشاورزی شهرستان فامنین هم از تولید سالیانه ۷۰ تن گوشت شترمرغ در این شهرستان خبر داد و گفت: در شهرستان فامنین سه واحد صنعتی پرورش شترمرغ فعالیت دارند که از این تعداد یک واحد به عنوان شترمرغ مولد ۵۰ قطعه‌ای و دو واحد هم به عنوان شترمرغ پرواری در مجموع با ظرفیت ۷۰۰ قطعه اختصاص دارد.
منصور خزایی خاطرنشان‌کرد: طولانی بودن دوره پرورش این پرنده هزینه نگهداری را افزایش می‌دهد اما چون می‌توان تمامی اجزای بدن شترمرغ را به فروش رساند و به علت قیمت بالای گوشت شترمرغ این امر موجب توجیه اقتصادی خوب پرورش شترمرغ شده است.
وی بیان کرد: با توجه به خواص بسیار زیاد گوشت شترمرغ مردم به خرید این گوشت روی آورده‌اند و گوشت شترمرغ بازار نسبتاً خوبی پیدا کرده است ضمن اینکه علاوه بر گوشت این پرنده روغن و پوست آن نیز قیمت مناسبی داشته و از دیگر مزیت های پرورش شترمرغ به شمار می‌رود.
مسئول واحد تولیدات دامی جهادکشاورزی فامنین نیز با اشاره به آزادسازی نهاده از سه ماه پیش گفت: با توجه به آزادسازی نهاده برای مرتفع شدن مشکل واحدهای دام و طیور به ویژه مرغداری‌ها و دام سنگین دامدار کارت درنظر گرفته شده که توسط دامدار کارت بسته به میزان ظرفیت واحد تسهیلات لازم با نرخ سود پایین به آنها پرداخت می‌شود تا از طریق این‌تسهیلات نهاده لازم را برای واحد خود تأمین کنند.
سیدابراهیم حسینی با اشاره به آغاز استفاده از تسهیلات دامدار کارت از زمان آزادسازی نهاده افزود: در حال حاضر در شهرستان فامنین برای یک واحد مرغ تخم گذار ۱۰۰ هزار قطعه‌ای تسهیلاتی افزون بر ۱۰ میلیارد تومان با استفاده از دامدار کارت نوشته‌ایم.
وی با بیان اینکه تاکنون هیچ موردی از واحدهای پرورش شترمرغ برای استفاده از تسهیلات دامدار کارت متقاضی نبوده اند و مراجعه نداشته‌اند، گفت: یک واحد پرورش بلدرچین نیز در شهرستان متقاضی تسهیلات یک میلیاردی با استفاده از دامدار کارت بوده که نسبت به روال اداری این متقاضی نیز اقدام لازم انجام شده است.
به گزارش ایسنا، در پایان امیدواریم با راهکاری مناسبت تر با حمایت ویژه دولت نسبت به تأمین نهاده واحدهای پرورش شترمرغ اقدام شود و رونق این صنعت سودآور و ارزشمند را حفظ کرد و با فرهنگ‌سازی لازم سرانه مصرف گوشت شترمرغ را در کشور ارتقاء داد ضمن اینکه از ضرورت توسعه صنایع تبدیلی و جانبی پرورش شترمرغ نیز نباید غافل ماند.
